Kısa Süreli Hapis Cezası ve Seçenek Yaptırımlar
Suç, Ceza, Hapis cezası, Kısa süreli hapis cezası, Hapis cezası alternatifleri, Seçenek yaptırımlar, İnfaz, Tutukluluk, Adli sicil kaydı, Ceza avukatı, Avukat, Ankara avukat
CEZA HUKUKU
Her topluluğun kendi içinde kuralları vardır bu kurallar bireyin refah içinde bulunması ve kendisini güvende hissetmesi içindir. Devlet adını verdiğimiz birçok unsuru içinde barındıran bir yapıyı da hukuksuz düşünmemiz mümkün değildir. Her alana hitap eden oldukça geniş bir kavram olan hukuk, kendi içinde alanlara ayrılmıştır. Ceza hukuku da bu alanlardan biri olmakla beraber olmazsa olmaz bir dalıdır. Türk Ceza Kanunu’nun 1. Maddesi ve bu maddenin gerekçesi bize ceza kanununun/hukukunun amacını açıklamaktadır:
Madde 1- (1) Ceza Kanununun amacı; kişi hak ve özgürlüklerini, kamu düzen ve güvenliğini, hukuk devletini, kamu sağlığını ve çevreyi, toplum barışını korumak, suç işlenmesini önlemektir. Kanunda, bu amacın gerçekleştirilmesi için ceza sorumluluğunun temel esasları ile suçlar, ceza ve güvenlik tedbirlerinin türleri düzenlenmiştir.
Fazlasıyla ceza çeşidi olmakla birlikte bu yazımızda kısa süreli hapis cezası ve alternatiflerini ele alacağız.
Giriş
Ceza Çeşitleri
Türk Ceza Kanunu’nda cezalar, adli para cezası ve hürriyet bağlayıcı cezalar (hapis cezaları) olmak üzere ikiye ayrılmakta, hürriyet bağlayıcı cezaları ise müebbet ve süreli olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Nihayet süreli hapis cezaları da uzun süreli ve kısa süreli olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Kanunsuz suç ve ceza olmaz ilkesi gereğince TCK’da düzenlenen suçlar ve cezaları her maddede net olarak belirlenmemiştir, somut olayın şartlarına göre hâkim karar vermektedir. Bazı maddelerde cezanın yalnızca alt sınırı (ÖR: TCK102/2), bazı maddelerde de sadece üst sınırı belirlenmiştir (ÖR: TCK 160). Böyle durumlarda TCK madde 49/1 uygulanır:
“Süreli hapis cezası, kanunda aksi belirtilmeyen hallerde bir aydan az, yirmi yıldan fazla olamaz”
Alt sınırı belirtilmeyen cezalar için 1 ay alt sınır kabul edilir, üst sınırı belirtilmeyen cezalar için de 20 yıl üst sınır olarak kabul edilmektedir. Hem alt sınırı hem de üst sınırı belirtilen suç ve cezalar için bu madde hükmü uygulanmaz.
Kısa Süreli Hapis Cezası Nedir?
Türk Ceza Kanunu 49. madde süreli hapis cezalarını düzenlemektedir. Söz konusu maddenin 2. fıkrasına göre “Hükmedilen bir yıl veya daha az süreli hapis cezası, kısa süreli hapis cezasıdır.” Kanunun kısa süreli hapis cezasını ayrıca düzenlemesinin temel nedeni, hapis cezası dışında seçenek yaptırımlar sunmuş olmasıdır. Yani kısa süreli hapis cezasına hükmedilen herkes cezasını infaz kurumlarında geçirmemektedir. Suçlunun kişiliğine, sosyal ve ekonomik durumuna, yargılama sürecinde duyduğu pişmanlığa ve suçun işlenmesindeki özelliklere göre TCK 50’de sayılan seçenek yaptırımlardan birine çevrilebilmektedir. TCK Madde 50’nin gerekçesine bakıldığında kanun koyucunun cezaları bireyselleştirme amacı görülmektedir.
TCK 50 Madde Gerekçesi: “Belli bir süreyle hapis cezasına mahkûm olmak, cezanın uyarı fonksiyonunu ve kişinin etkin pişmanlık duymasını sağlayabilir. Kişi, gördüğü eğitim, yaşadığı sosyal çevre, psişik ve ahlaki eğilimleri itibarıyla tesadüfi suçlu özelliği taşıyabilir. Bu kişilerin mahkûm oldukları cezanın infaz kurumunda çektirilmesi toplum barışı açısından bir zorunluluk göstermeyebilir. Ayrıca, kısa süreli hapis cezalarının infaz kurumunda çektirilmesinin doğurduğu sakıncalar nedeniyle, kısa süreli hapis cezasına mahkûm olan kişinin infaz kurumuna girmesini önleyecek seçenek yaptırımlara hükmedilmesi gerekebilir.”
Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımlar Nelerdir?
1- İnfaz kurumunda geçirmesi gereken süre kadar adli para cezasına,
2- Mağdurun veya kamunun uğradığı zararın aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle, tamamen giderilmesine
3- En az iki yıl süreyle, bir meslek veya sanat edinmeyi sağlamak amacıyla, gerektiğinde barınma imkânı da bulunan bir eğitim kurumunda devam etmeye
4- Mahkûm olunan cezanın yarısından bir katına kadar süreyle, belirli yerlere gitmekten veya belirli etkinlikleri yapmaktan yasaklanmaya
5- Sağladığı hak ve yetkiler kötüye kullanılmak suretiyle veya gerektirdiği dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranılarak suç işlenmiş olması durumunda; mahkûm olunan cezanın yarısından bir katına kadar süreyle, ilgili ehliyet ve ruhsat belgelerinin geri alınmasına, belli bir meslek ve sanatı yapmaktan yasaklanmaya,
6- Mahkûm olunan cezanın yarısından bir katına kadar süreyle ve gönüllü olmak koşuluyla kamuya yararlı bir işte çalıştırılmaya,
çevrilebilir.
Hâkim, bu seçenek yaptırımlardan birini takdir edebilir veya kişinin infaz kurumunda hapis cezasına mahkûm edilmesine karar verebilir.
Kısa süreli olmasa bile basit taksirli suçlardan dolayı hükmolunan hapis cezası; suçlunun kişiliğine, sosyal ve ekonomik durumuna, suçun işlenmesindeki özelliklere bakılarak adli para cezasına çevrilebilir. (TCK 50/4)
Kanunun Hükmolunan Cezayı Çevirmeyi Zorunlu Tuttuğu ve Yasakladığı Durumlar Nelerdir?
1- Kanunda bazı suç tanımlarında adli para cezası ve hapis cezası seçenek yaptırım olarak sunulabilir (ÖR: TCK86/2) hâkim somut olayın özelliklerine göre hapis cezasına veya adli para cezasına takdir eder ve karar verir. İşte bu tür cezaların söz konusu olduğu hallerde hâkim eğer seçimlik ceza olarak hapis cezasına hükmetmişse, hükmedilen ceza kısa süreli bile olsa artık adli para cezasına çevrilmez. (TCK50/2)
2- Daha önce hiç hapis cezasına mahkûm edilmemiş olmak koşuluyla, mahkûm olunan otuz gün veya daha az hapis cezası seçenek yaptırımlardan birine çevrilir. (TCK50/3)
3- Söz konusu fiili işlediği tarihte 18 yaşını doldurmamış veya 65 yaşını bitirmiş bulunanların mahkûm edildiği kısa süreli hapis cezası seçenek yaptırımlardan birine çevrilir. (TCK50/3) Burada çocukları ve yaşlıları korumaya yönelik bir amaç olduğu açıktır.
Seçenek Yaptırımlara Çevrilen Hapis Cezası Adli Sicil Kaydında Nasıl Görünür?
Adli sicil kaydına hapis cezası işlenmez. Çevrilen adli para cezası veya tedbir işenir (TCK50/5). Ancak “hüküm kesinleştikten sonra Cumhuriyet savcılığınca yapılan tebligata rağmen otuz gün içinde seçenek tedbirin gereklerinin yerine getirilmesine başlanmaması veya başlanıp da devam edilmemesi halinde, infaz hâkimliği kısa süreli hapis cezasının tamamen veya kısmen infazına karar verir ve bu karar derhal infaz edilir” (TCK50/6) Bu durumda adli sicil kaydına hapis cezası işlenir.
Hükümlü Elinde Olmayan Sebeplerle Seçenek Yaptırımı Yerine Getirmezse Ne Olur?
Eğer seçenek yaptırım olarak adli para cezasına hükmedilmişse ve hükümlü bu yaptırımı yerine getirememişse, hapis cezasının infazına karar verilir. Adli para cezası dışında diğer seçenek yaptırımlara çevrilmişse ve elinde olmayan sebeplerle kişi bu tedbiri yerine getirememişse infaz hakimliğince tedbir değiştirilir (TCK50/7)
Siz de bize ulaşarak avukatlık ve hukuki danışmanlık hizmetlerimizden faydalanabilirsiniz
Bize Katılın ve Güncel Bilgilerden Haberdar Olun.
