Kadın Kendi Soyadını Kullanabilir mi?
Kadın Soyadı Kullanımı, Evlendikten Sonra Soyadı, Kadın Kendi Soyadını Kullanabilir Mi, Evli Kadın Kızlık Soyadını Kullanabilir Mi, Soyadı Davası, Soyadı Değiştirme İşlemi, Evlilik Sonrası Soyadı Hakkı, Ankara Avukat
AILE HUKUKU
Kadınların evlendikten sonra yalnızca kendi soyadını kullanabilme hakkı, yıllardır hem toplumsal cinsiyet eşitliği hem de kişilik hakları açısından tartışma konusu olmuştur. Bu alandaki yasal düzenlemeler, kadınların evlilik sonrası kimliklerini koruma talepleriyle çelişmekteydi. Ancak Anayasa Mahkemesi’nin 2023 yılında verdiği ve 2024’te yürürlüğe giren kararla birlikte, kadınların sadece kendi soyadlarını kullanabilmesinin önü açılmıştır. Bu yazıda, söz konusu anayasal değişikliğin kapsamı, uygulanma biçimi ve hukuki sonuçları ele alınacaktır.
Giriş
Evlilikte Soyadı Zorunluluğu Kalktı mı?
Evlilik sonrası kadının soyadı kullanımı, uzun süredir Türkiye’de toplumsal cinsiyet eşitliği ve kişilik hakları kapsamında tartışmalı bir konu olarak gündemde yer almaktaydı. Mevcut uygulama uyarınca, evlenen kadınların eşlerinin soyadını almak zorunda olmaları; kimliğin korunması, özel hayatın gizliliği ve eşit yurttaşlık ilkeleri bakımından eleştirilmekteydi.
Bu tartışmalara son veren önemli bir gelişme, Anayasa Mahkemesi’nin 22 Şubat 2023 tarihli ve 2022/155 E., 2023/38 K. sayılı kararıyla yaşanmıştır. Söz konusu kararla birlikte Türk Medeni Kanunu’nun 187. maddesi iptal edilmiş ve karar 28 Ocak 2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Böylece kadınların evlilik sonrası yalnızca kendi soyadlarını kullanabilmeleri anayasal güvenceye kavuşmuştur. Bu yeni hakka ilişkin süreci sağlıklı bir şekilde yürütmek adına avukat desteği almak, başvuru sırasında yaşanabilecek olası idari engellerin önüne geçilmesini sağlayacaktır.
Anayasa Mahkemesi Kararı ile Kadın Soyadı Hakkında Yapılan Değişiklik
İptal edilen 187. maddeye göre, evlenen kadınlar eşlerinin soyadını almakla yükümlüydü. Kadının kendi soyadını da kullanabilmesi ancak eşinin soyadının önünde ve yazılı başvuru ile mümkün kılınmıştı. Ancak erkekler açısından benzer bir düzenleme öngörülmediği gibi, doğrudan kendi soyadlarını kullanma hakları kesintisiz şekilde devam etmekteydi.
Anayasa Mahkemesi, bu farklı düzenlemenin cinsiyete dayalı ayrımcılık teşkil ettiğini, eşitlik ve kişilik haklarına aykırı olduğunu değerlendirerek ilgili hükmü iptal etmiştir. İptal kararı 28 Ocak 2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu yeni anayasal düzenleme sonrasında doğabilecek hukuki belirsizliklerin önüne geçmek için alanında uzman bir aile hukuku avukatından danışmanlık alınması önerilir.
Soyadı Kararının Hukuki Sonuçları Nelerdir?
İptal kararının yürürlüğe girmesiyle birlikte:
Kadının evlilik nedeniyle eşinin soyadını alma zorunluluğu kaldırılmıştır.
Kadın, evlenme sırasında sadece kendi soyadını kullanacağını beyan ederek bu hakkını doğrudan kullanabilir.
Dilerse eşinin soyadını alabilir veya kendi soyadı ile birlikte eşinin soyadını birlikte kullanmayı tercih edebilir.
Bu tercihlerin uygulanabilmesi için evlilik işlemleri sırasında idari başvuru yapılması yeterlidir. Kadının sadece kendi soyadını kullanma yönündeki talebi, başvuru esnasında yazılı olarak beyan edilmelidir.
Ancak bazı nüfus müdürlükleri hâlâ bu talepleri idari olarak kabul etmemekte, mahkeme kararı aramaktadır. Bu tür uygulamalar karşısında avukat desteğiyle süreci yönetmek, hak kaybını önleyecektir.
Geçmişte Evlenmiş Kadınlar İçin Uygulama Nasıldır?
28 Ocak 2024 tarihinden önce evlenmiş kadınlar, yalnızca kendi soyadlarını kullanmak istemeleri halinde hâlihazırda yürürlükte bulunan Nüfus Hizmetleri Uygulama Yönetmeliği’nin 24. maddesi uyarınca bu taleplerini doğrudan idari yolla gerçekleştirememektedir.
Mevzuat güncellenmediği için birçok nüfus müdürlüğü, bu durumlarda mahkeme kararı talep etmektedir. Dolayısıyla, söz konusu tarihten önce evlenmiş ve yalnızca bekârlık soyadını kullanmak isteyen kadınlar, Aile Mahkemesi nezdinde açacakları bir dava yoluyla bu hakkı elde edebilmektedir.
Bu süreçte uzman bir avukata başvurulması, dava dilekçesinin doğru hazırlanması ve etkili temsil açısından büyük önem taşır.
Uluslararası Hukukta Kadının Soyadı Hakkı
Kadının evlilikle soyadını değiştirmeye zorlanması, uluslararası insan hakları belgeleri açısından da eşitlik ilkesine aykırı kabul edilmektedir. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 8. ve 14. maddeleri, özel hayata saygı ve ayrımcılık yasağı ilkelerini güvence altına almaktadır.
CEDAW (Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi) gibi uluslararası belgeler de cinsiyet temelli eşitsizliği önlemeyi devletler açısından yükümlülük haline getirmiştir.
Uluslararası normlarla desteklenen bu hakkın uygulanmasında yaşanabilecek olası ihlaller karşısında hak arama yollarına başvurmak için avukat desteği alınması önemlidir.
Sonuç
Anayasa Mahkemesi’nin 187. maddeyi iptal eden kararı, kadının evlilik sonrası kimliğini koruma ve bireysel tercihlerini yasal olarak sürdürebilmesi açısından önemli bir dönüm noktasıdır. Bu karar ile birlikte, kadının sadece kendi soyadını kullanabilmesi anayasal güvence altına alınmış ve toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik önemli bir adım atılmıştır.
Kadınların bu yeni hakkı kullanabilmeleri için evlilik öncesi bilgilendirme yapılması ve başvuru sürecinin dikkatle yürütülmesi büyük önem taşımaktadır. Hukuki süreçlerde bir avukatla ilerlenmesi, hakların tam anlamıyla korunmasına katkı sağlayacaktır.
Siz de bize ulaşarak avukatlık ve hukuki danışmanlık hizmetlerimizden faydalanabilirsiniz
Adres
Bize Katılın ve Güncel Bilgilerden Haberdar Olun.
